Çocukların oyunlar vasıtasıyla düş kurma yetilerini harekete geçirmek, sahip oldukları zihinsel ve bedensel yaratıcılık özelliklerini geliştirmek için çocuklarla yapılan drama etkinliklerine yaratıcı drama denir. Dram anlam olarak; yapmak, etmek, eylemek anlamlarını içermektedir. Yaratıcı drama, oyunlar üzerine inşa edilerek, çocuğa yaşadıkları vasıtasıyla, yeni gelişecek durumlara ve olaylara doğru tepkiler vermesi ya da uyum sağlayabilmesi konusunda yardım etme sürecidir.
Çocukların hayal güçleri gelişirken, –mış gibi yapma olarak tanımlanan drama ile çocuklar yaratıcı bir yolculuk süreci geçirmekte, yaşantılarına etki eden olaylar ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Öğrenmeyi hızlandıran bu durum çocukların eğlenmelerini de beraberinde getirmektedir. Çocuk oyunlarının başlangıcı yaratıcı dramadır. Eğitimde uygulanan yaratıcı drama, çocukların doğal öğrenme araçlarını kullanır ve ilk oyun bilgilerinin deneyimlenerek, yerinde ve derinleşerek öğrenilmesine katkı sağlar. İşte bu öğrenme çocuk için doğru ve kalıcı öğrenmedir. Çocukların farkındalık seviyesini arttıran yaratıcı drama keşfederek öğrenme yaklaşımı sayesinde çocukların fiziksel, zihinsel, duygusal, sosyal gelişime katkı sağlar. Sanatsal ve kültürel yeteneklere yatkınlıklarını artırır.
Yaratıcı Dramanın Özellikleri:
Yaratıcı daram doğaldır, belli bir yapılandırma yoktur, anlık gelişmeler içerir, oynayan ve seyirci etkinliğe katılanların kendisidir. Yaratıcı dramada sahne yoktur, etkinliğin uygulandığı alan doğal sahnedir. Doğaçlama şeklinde icra edilen yaratıcı dramada bağlı olunan bir metin yoktur. Dramaya katılan kişiler katılımcı, yöneten kişiler de lider olarak adlandırılmaktadır. Liderin görevi ise katılımcılara verilen roller doğrultusunda rehberlik etmektir. Yaratıcı drama etkinliklerini yönlendirecek grup lideri oyunculuk ve tiyatro hakkında az da olsa bir eğitim sahibi olmalıdır. Liderin en belirgin ve beklenen özellikleri; iletişime açık, etkinlik için istekli ve etkinliğe hazır olmalarıdır. Lider dramada oyuncu olmasının yanında, hem pedagog hem de psikologtur. Etkinlikte grubu organize eden lider, etkinliğin kurallarını işletir, dışardan talimatlar vererek katılımcıların oyuna uyum sağlamaları için uğraş verir.
Yaratıcı Dramanın Aşamaları:
Yaratıcı drama; Isınma, oyun, etkinlik ve değerlendirme aşamalarını içermektedir.
Isınma aşaması: Genel olarak dramanın başlangıcında yapılacağı gibi ihtiyaç duyulduğunda etkinliğin herhangi bir aşamasında da ısınma yapılabilir. Katılımcının bulunan ortama ve etkinlik grubuna uyum sağlaması, sonraki etkinliklerle kuracağı bağlantıyı oluşturarak, vücudunu gelecek çalışmalara hazırlaması için yapılan ön egzersizlerden oluşmaktadır.
Oyun aşaması: Çocuğun bilişsel, duyuşsal ve fiziksel gelişimine katkıda bulunan en önemli unsurlardan biri oyundur. Bireyin gelişiminde belirleyici rol oynayan oyun aşaması en önemli öğrenme ortamıdır. Çocuk, gerek tek başına gerekse grupla oynarken gelecekte üstleneceği toplumsal rollerin provasını yapar ve iletişim becerilerini geliştirir.
Etkinlik aşaması: Yaratıcı dramanın en verimli uygulamalarının gerçekleştiği bu aşamada rol oynama ve sanatsal becerilere yer verilir. Etkinliklerde kullanılan alanlar; doğaçlama, rol oynama, dramatizasyon, pandomim ve oluşumdur. Bu alanlar yaratıcı dramada bir öğretim tekniği olarak kullanılır.
Değerlendirme aşaması: Yaratıcı drama etkinlikleri süresince üstlenilen rol ve gerçekleştirilen oyunların zihinde yeniden canlandırılması, hatırlananlar doğrultusunda öğrenmelerin pekiştirilmesi amacıyla değerlendirme yapılır.
Yaratıcı Dramanın Faydaları:
- Çocuğun sahip olduğu utangaçlık, çekingenlik gibi olumsuz olgulardan kurtulmasını sağlar.
- Oyun oynama şeklinde yapılan yaratıcı drama çocuklarda soyut ve teorik kavramların anlaşılarak somutlaştırılmasına yardım eder.
- Çocuğun düş kurma gücünü geliştirir ve zenginleştirir.
- Çocuklarda estetik duygusu ve bu doğrultuda bilincin gelişmesine katkı sağlar.
- Çocuğun eleştirel düşünme yeteneğini geliştirir.
- Çocuğun sosyal gelişiminin hızlanmasına katkı sağlar.
- Önemli bir öğrenme yolu olduğu için etkinliklere duyguların yansıtılması çocuğun duygusal gelişimini olumlu yönde etkiler ve gelişmesine katkı sağlar.
- Drama çocukta iyi bir edebiyat deneyimi oluşturarak, cümle kurmaları ve aktarmalarına katkı sağlar.
Okul Öncesi Dönemde Yaratıcı Drama:
Bir bireyin hayatında önemli bir yer oluşturan okul öncesi eğitim, istenilen davranışlara sahip çocuklar yetiştirmek için önemli bir süreçtir. Okul öncesi yıllar boyunca bedensel, psikomotor, sosyal-duygusal, zihinsel, dil gelişimi büyük ölçüde tamamlanmaktadır. Bu dönemdeki gelişmeler yaşamın ilerideki yıllarında oldukça etkili olmakta, verilen eğitimle çocukların bütün gelişim alanları desteklenmektedir. Öneminin tartışmasız şekilde büyük olduğu okul öncesi eğitimde drama etkinliklerine yer verilmekte ya da öğrenme esnasında drama bir yöntem olarak kullanılmaktadır. Drama eğitimde oyunun gücünü kullanan yöntem olup, okul öncesi dönemde yaratıcı düşünme gelişimi önemli kavramlardan biridir. Çocuklar bu yaşlarda henüz tam anlamıyla soyut düşünemedikleri için yaratıcı dramayla çok fazla beceri kazanabilmektedir.
Ekolojik Kültür Okullarında çocuklar için hazırlanan eğitim programlarında yaratıcı drama etkinliklerine özel bir önem verilmektedir. Bununla da çocuklarda yaratıcı düşünmeyi teşvik etme, öğrenilenlerin kalıcı olmasını sağlama, eleştirel düşünme, birbirlerini dinleme, işbirliği yapma ve empati kurma, olaylara pozitif bakış açısı kazandırma, gelişim alanlarını destekleme gibi amaçlar gözetilmektedir.
Yaratıcı drama konusunda eğitimli öğretmenlerimiz sınıftaki faaliyetlerinde sayılar, şekiller, ölçme gibi matematik becerilerinin kazandırılmasında ve kavramlarının öğretiminde veya ses, ışık, hava, gökyüzü, ısı, sıcaklık, hayvanlar, bitkiler, toprak, su, hava kirliliği, çevre sorunları gibi birçok fen kavramın somutlaştırılarak öğretilmesinde dramayı kullanmaktadır. Öğretmenlerimiz, drama etkinliklerinde çocukların sosyal gelişimlerine katkı sağlayacak sevgi, saygı, sorumluluk, dürüstlük, temizlik, eşitlik, empati, sabır, iş birliği, paylaşma gibi kavramlar ve değerleri onlara işlemektedirler.
Çocuklar yaratıcı drama etkinliklerinde, “–mış gibi yapma” sayesinde doğaçlama olarak rol üstlenme becerilerini kullanarak olması gereken kişiliği algılayabilmekte ve hayatlarında bu kazanımları kullanabilmektedirler. Ekolojik Kültür Okullarının eğitim programlarını yönlendiren ve bu doğrultuda amaçlanan; kendini iyi ifade edebilen, özgüveni yüksek, yaratıcı beceriye sahip, hayattan keyif alabilen, sosyalleşebilen, sorgulayıp, üretebilen, çocuklar yetiştirilmesinde yaratıcı drama etkinliklerinin önemi büyüktür. Çocuklar için sağlıklı öğrenmenin gerçekleşmesi, bu süreci doğru şekilde yönlendiren öğretmenlerimiz ve eğitim programlarımızla sağlanmakta; bu süreçte de çocukların aktif katılımcı olarak, yaparak-yaşayarak öğrenmelerini sağlayan, kalıcı öğrenmeyi oluşturan yaratıcı drama etkinliklerimiz önemli bir yer oluşturmaktadır.